Hydroelectric project going to kill the environment of athvalthota



fhdað; w;aje,af;dg c, úÿ,s jHdmD;sfhka isÿ jkakg hk mßir úkdYfha ;ru
l¿;r osia;%slalfha nÿr,sh m%dfoaYSh f,alï fldÜGdYhg wh;a w;aje,af;dg m%foaYfha msysá me,eka.Õ mS,s;=v we,a, iy tys b;d ÿ¾,N ffcj m%cdj úkdY lrñka l=vd c, úÿ,s n,d.dr jHdmD;shla l%shd;aul lsÍug iQodkï fõ’ fm!oa.,sl iud.ula u.ska remsh,a ñ,shk 350l úhoñka l%shd;aul lrk fï jHdmD;sfhka fu.d fjdÜ 1’5 l úÿ,sn,hla ksmoùug fhdað; j we;s w;r tuÕska osklg remsh,a 436000l uqo,la bmhSug iud.u iQodkï fõ’ fï jHdmD;sh hgf;a me,eka .f`.a mS,s;=v we,a, fyj;a w;aje,af;dg we,a,g by<ska fõ,a,la bos lr c,dYhla ;kd tu c,h .f`.a my<g lsf,daógrhla muK /f.k f.dia tys bos lrk n,d.drhla uÕska úÿ,sh ksmoùug ie,eiqï lr ;sfí’


mS,s;=v we,a,g by<ska me,eka .Õ yryd bos lsÍug kshñ; fõ,a, fya;=fjka .f`.a by< fldgia j,g jeis ld,fha oS W.% .xj;=r ;¾ck we;s jk w;r fõ,a,g my<ska .f`.a lsf,daógrhla muK fldgilg c,h wysñ ù hhs’ fï ksid me,eka .f`.a c,c Ydl yd ñßosh u;aiH úfYaI ñßosh ll=¿jka úfYaI ñßosh f.d¿fn,a,ka fukau WNhÔùka f.a meje;aug o ;¾ck t,a, ù fndfyda úfYaI fï m%foaYfhka iïmQ¾Kfhkau j|ù hEfï yelshdj mj;S’ Bg m%Odk jYfhkau fya;= jkafka me,eka .f`.a c,c Ôùka f.a jdiia:dk fï jHdmD;sh;a iuÕ u fjkia lïj,g ,laùuh’


fï jHdmD;sh i|yd wkque;sh ,nd.ekSug ilia l< uQ,sl mdßißl úYaf,aIK jd¾;dj b;d u ÿ¾j, uÜgfï jd¾;djla jk w;r ta i|yd uOHu mßir wêldßfha ks¾foaYj,g hg;a j jHdmD;sh wkqu; lsÍfï wdh;kh jk jkixrlaIK fomd¾;fïka;=fjka wkque;sh ,nd oSu lK.dgqjg lreKls’ tu jd¾;dfõ me,eka .f`.a Ôj;a jk ñßosh ll=¿jka fyda ñßosh biaika fyda ñßosh f.d¿fn,a,ka fyda ñßosh Ydl úfYaI fyda ms<sn|j wOHhkhg ,lalr fkdue;’


,xldfõ ñßosh ll=¿jka úfYaI 51la jd¾;d jk w;r bka úfYaI 50la wm rgg wdfõKsl fõ’ ñßosh biaika úfYaI 23la yd ñßosh f.d¿fn,a,ka úfYaI 94la furáka jd¾;d fõ’ tmuKla fkdj c,c Ydl w;=ßka w;sWvhka (Cryptocoryne) úfYaI 11la jk w;r tu úfYaI ish,a,u ,xldjg wdfõKsl fõ’ tmuKla fkdj fï úfYaI ish,a,u j| ùfï ;¾ckhg uqyqKmd we;s w;r úfYaI 5la oeä f,i j| ùfï ;¾ckhg ,laj ;sfí’ flg, (Leginandra) úfYaI 8la we;s w;r bka úfYaI 7la ,xldjg wdfõKsl fõ’ bka úfYaI 6la j| ùfï ;¾ckhg uqyqKmd ;sfí’ flláh (Aponogetone) úfYaI 4la we;s w;r bka úfYaI 2la ,xldjg wdfõKsl fõ’ fï úfYaI ish,a,u j| ùfï ;¾ckhg uqyqK md we;s w;r tla úfYaIhla j| ùfï ;¾ckhg oeä f,i md;% ù we;’ fujka ;;a;ajhla mj;soaoS w;aje,af;dg l=vd c, úÿ,s n,d.dr jHdmD;shg wod< jd¾;dfõ fï ms<sn|j m%udKj;a we.hSula isÿ lr fkdue;s ùu úYd, wvqmdvqjls’ wiïmQ¾K jd¾;djla mokï lrf.k fï jHdmD;sh l%shd;aul lsÍfuka ffcj úoHd;aul yd mdßißl jYfhka oejeka; wys;lr n,mEï t,a, jkq we;’


jHdmD;shg wod< jd¾;dfõ ñßosh u;aiH úfYaI ms<sn|j muKla i|yka fõ’ tu o;a;hka o wiïmQ¾Kh’ fï ksid fï ,shqïlre úiska 2001 jif¾ isg fï olajd jßkajr w;aje,af;dg me,eka .f`.a u;aiH úúO;ajh ms<sn|j isÿ lrk ,o wOHhkj,g wkqj fuys úYd, u;aiH úúO;ajhla jd¾;d jk nj ;yjqre ù we;’

Y%S ,xldfõ ñßosh u;aiH úfYaI 90la jd¾;d jk w;r ta w;=ßka úfYaI 53la furgg wdfõKsl fõ’ tu úfYaI f.da;% 10la l=, 22la yd .K 46la hgf;a j¾. lr ;sfí’ ta w;=ßka f.da;% 5lg l=, 12lg yd .K 25lg wh;a ñßosh u;aiH úfYaI 32la muK w;aje,af;dg me,eka .f`.a Ôj;a fõ’ ta w;r wdfõKsl úfYaI 18la fjhs’


fï wkqj ,xldfõ jd¾;d jk iuia; ñßosh u;aiH úfYaI w;=ßka 36]la yd ,xldjg wdfõKsl u;aiH úfYaI w;=ßka 34]la me,eka f..a w;aje,af;dg m%foaYfhka muKla jd¾;d ùu úfYaI;ajhls’

j| ùfï ;¾ckhg uqyqK oS we;s Ôù úfYaIj, f;dr;=re we;=<;a 2012 cd;sl r;= o;a; f,aLkhg wkqj furg ñßosh u;aiH úfYaI w;=ßka 50la j| ùfï ;¾ckhg ,laj ;sfí’ ta w;=ßka úfYaI 42la ,xldjg wdfõKsl úfYaI fõ’ tu úfYaI ;jÿrg;a úia;r lrkafka kï oeä ;¾ð; (Critically Endangered) úfYaI 21la ;¾ð; (Endangered) úfYaI 19la wjodkï (Vulnerable) uÜgfï isák úfYaI 5la yd wdikak ;¾ð; (Near Threatened) uÜgfï isák úfYaI 5la fjhs’


fï w;=ßka w;aje,af;dg me,eka .f`.a j| ùfï ;¾ckhg ,la ù we;s u;aiH úfYaI 18la jd¾;d jk w;r bka úfYaI 16la wdfõKsl fõ’ ta w;r oeä ;¾ð; úfYaI 2la ;¾ð; uÜgfï úfYaI 10la wjodkï ;;a;ajfha isák úfYaI 2la yd wdikak ;¾ð; uÜgfï isák úfYaI 4la fõ’ fï m%foaYfha furg j| ùfï ;¾ckhg ,la jQ ñßosh u;aiH úfYaI w;=ßka 36]la /ljrKh ,nñka Ôj;a ùu iqúfYaI;ajhls’ óg wu;rj ,xldfõ j| ùfï ;¾ckhg ,la jQ wdfõKsl u;aiH úfYaI w;=ßka 38]la /ljrKh ,nhs’ oeä f,i j| ùfï ;¾ckhg uqyqK md we;s 1998 jif¾ oS úoHd f,djg yÿkajd ÿka furgg wdfõKsl ud¾ákaiaghska je,sf.dõjd f.a (Stiphodon martenstyni) m<uq kso¾Ylh yuq ù we;af;a o w;aje,af;dáks’ 1957 jif¾ oS kdulrKh lrk ,o oeä f,i j| ùfï ;¾ckhg uqyqK md we;s l¿ jr,a y,a u,a okaähd (Rasboroides nigromaginatus) Ôj;a jk njg jd¾;d we;af;a w;aje,af;dáka muKs’ fï ish,a, me,eka .f`.a wñ, jQ jákdlu lshdmdk idOlhkah’


,xldfõ wdrlaIs; u;aiH úfYaI fndfyduhlg o me,eka .f`.a /ljrKh ,eî ;sfí’ 2009 wxl 22 ork mk;ska wjika jrg ixfYdaê; 1937 wxl 2 ork jk i;a;aj yd jDlaI,;d wdrlaIl wd{d mkf;a 31 w j.ka;shg wkqj ñßosh u;aiH úfYaI 12la wdrlaIs; úfYaI f,i kï lr we;’ tu úfYaIj,g ydks isÿ lsÍu ovqjï ,eìh yels jrols’ fï wdrlaIs; u;aiHhkag fudkhï wdldrhl fyda ydks isÿ lrk mqoa.,hl= ufyia;%d;a wêlrKhl oS jrolrejl= lrkq ,enQ úg remsh,a 10000 ;a 20000 ;a w;r ovhlg fyda wjqreÿ 2;a 5 a w;r isr o`vqjulg fyda fï folg u fyda hg;a l< yelsh’ fujka kS;suh wdrlaIdjla fï u;aiH úfYaIj,g ,nd oS we;af;a tu i;=kaf.a wdfõKsl;ajh yd ÿ¾,NNdjh i,ld ne,Sfuks’ ta wkqj w;aje,af;dg me,eka .f`.a wdrlaIs; u;aiH úfYaI folla jk fld< lkhd yd f;d, r;= je,sf.dõjd Ôj;a fj;s’ tu i;=ka f.a meje;aug ydks isÿ lrñka l=vd c, úÿ,s n,d.drhla bos lsÍfï yelshdjla fkdue;’


ixfYdaê; 1996 wxl 2 ork ëjr yd c,c iïm;a mkf;a 30 yd 61 j.ka;s j,g wod<j m%ldYs; 1998 cQ,s 16 osk wxl 1036$13 ork .eiÜ ksfõokhg wkqj ,xldfõ ñßosh u;aiH úfYaI w;=ßka 13la wmkhkh iïmQ¾Kfhkau ;ykï lr we;s w;r ;j;a úfYaI 8la wmkhkh iSud lr we;’ wmkhkh ;ykï lr we;s u;aiH úfYaI w;=ßka fld< lkhd yd f;d< r;= je,sf.dõjd hk úfYaI fol yd wmkhkh iSud lr we;s u;aiH úfYaI w;=ßka ;,afldiaid u.=rd fomq,a,shd nq,;a ymhd f,a ;s;a;hd y,au,a okaähd hk úfYaI yh me,eka .f`.a w;aje,af;dg m%foaYfha Ôj;a fõ’ fï mk; hgf;a wmkhkh ;ykï lr yd wmkhkh iSud lr we;af;a fï u;aiH úfYaIj, meje;aug we;s ;¾ck ie,ls,a,g f.kh’ tfia ;sìhoS tu i;=ka Ôj;a jk jdiia:dk l=vd c, úÿ,s n,d.drhla yryd iïmQ¾Kfhkau úkdY lsÍug lsisÿ yelshdjla fkdue;’

iDcqj isÿ jk jdiia:dk úkdYhg wu;rj .Õ yryd fõ,s bos lsÍfuka iuyr u;aiH úfYaIj, fnda ùfï l%shdj,shg o n,mEï t,a, fõ’ ,xldjg wdfõðl ÿ¾,N úfYaIhla jk f;d< r;= je,sf.dõjd f.a (Sicyopus jonklaasi) fnda ùu isÿ jkafka osh myf¾ ouk ì;a;r .f`.a my<g .id f.k f.dia l,mq c,fha oS megjqka ìys ùfuks’ kej; tu megjqka osh myr osf.a ujq i;=ka f.a jdiia:dkj,g meñfKa’ fï l%shdj,sh c, úÿ,s n,d.dr i|yd fõ,s bos lsÍu;a iuÕu iïmQ¾Kfhka u weysÍ hhs’

fï ish,a, fya;=fjka wm fhdackd lrkafka ixfYdaê; 1980 wxl 47 ork cd;sl mdßißl mkf;a 24 we yd wE j.ka;sj,g wkqj w;aje,af;dg me,eka .Õ mßir wdrlaIK l,dmhla f,i m%ldYhg m;a lr tu m%foaYh ixrlaIKh i|yd Wmdhud¾. ilia l< hq;=j we;s nj h’
mßir hqla;s flakaøfha úOdhl wOHlaI fyauka; ú;dkf.a uy;dg úfYaI ia;+;sh’

iÔj pdñlr
mßir ixrla IK Ndrh